Jaarverslag 2022

Voorwoord
Voor u ligt het jaarverslag 2022 van de Prins Bernhard Stichting (PBS), waarin een helder overzicht wordt gegeven van de geleverde steun aan veteranen in 2022 en dieper wordt ingegaan op de achtergrond van de steunaanvragen.

Het jaar 2022 is het derde jaar van COVID-19 en het eerste jaar, waarin de maatschappelijke gevolgen van het internationale conflict in Oekraïne zich in de Nederlandse huishoudens lieten gelden met consequenties voor het besteedbare inkomen. Ook was 2022 het eerste jaar, waarin Defensie zich ingespannen heeft om het taboe met betrekking tot schuldenproblematiek binnen de eigen organisatie aan de orde te stellen. Toch is er in 2022 een lichte daling waar te nemen in het aantal aanvragen, dat de stichting heeft bereikt. Tegelijkertijd is opnieuw gebleken hoe complex de problematiek van veteranen kan zijn. Een van de aanvragen voor financiële steun is afkomstig van een vrouwelijke veteraan met de diagnose PTSS.

De PBS is verheugd dat in 2022 door Defensie tegemoet is gekomen aan het belang, dat de militaire fondsen hebben uitgesproken voor persoonlijke ondersteuning en begeleiding bij het oplossen van schuldenproblematiek door het vanuit de Defensieorganisatie werven en opleiden van budgetcoaches.

Inkomsten van PBS zijn verkregen uit dividenden, rente en giften, en vloeien voort uit de jaarlijkse verdeling van de ontvangen gelden van de Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF). Het bedrag varieert per jaar, afhankelijk van de opbrengsten zoals schenkingen en legaten en de terugbetalingen van de eerder verstrekte renteloze leningen. Dankbaar zijn wij voor de donatie, die is gedaan door het NRC- lezersfonds in 2022 om veteranen in financiële nood te ondersteunen.

Grote waarde hecht de PBS aan de samenwerking met het Nederlandse Veteranen Instituut (NLVI), de Dienst Bedrijfsmaatschappelijke Werk Defensie (DBMW) en de Stichting Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF). PBS is voorts verheugd dat de GMF uitgebreid is met de toetreding van het fonds SSFKM; daarmee is de samenwerking zo mogelijk nog belangrijker. Met 29 steunaanvragen van voornamelijk postactieven en een totaalbedrag van ruim 22.000€ aan schenkingen/leningen is opnieuw aangetoond dat de PBS een nuttige functie vervult in deze roerige tijden, maar dat tegelijkertijd alleen effectief en duurzaam kan worden opgetreden in samenwerking met de gezamenlijke militaire fondsen.

De PBS dankt verder iedereen die in 2022 de Prins Bernhard Stichting op welke wijze dan ook hebben ondersteund en haar in staat hebben gesteld om haar doelstellingen te realiseren.

Met vriendelijke groet,

G.M.J.H. Burema
Voorzitter

Een casus:
Veteraan die na een lange weg eindelijk eigen woonruimte heeft verkregen. De woning is verouderd en wordt deels opgeknapt door de woningbouwvereniging. Voor de zaken die niet worden aangepakt wordt een gift verzocht van de fondsen. Door de eigen woonplek, zo is de verwachting, zal zijn echte herstel kunnen beginnen. De veteraan valt onder bewindvoering en heeft geen eigen geld. Een renteloze lening kan niet in de situatie van een bewindvoering. PBS schenkt €1.000,-, F 1815 en KL 1940 ieder €2.000,-

Geleverde steun 2022

Steunaanvragen
In 2022 zijn door het bestuur van de Prins Bernhard Stichting 29 steunaanvragen ontvangen. Op die steunaanvragen heeft de Prins Bernhard Stichting als volgt besloten:

• Zestien (16) schenkingen;
• Een (1) renteloze lening, die in twee gedeelten is uitbetaald;
• Aan acht (8) verzoeken heeft PBS of niet deelgenomen of is een afwijzing gegeven op basis van de criteria die de Stichting hanteert ter toetsing;
• Vier (4) aanvragen zijn open blijven staan, omdat vragen over de aanvraag zijn teruggelegd bij de verzoekende instantie en een besluit niet kon worden afgerond.

b. In aanvulling op deze aanvragen zijn in 2022:

• Een (1) verlate kerstschenking 2021 gedaan van in totaal €275,-;
• Twee (2) schenkingen zijn gedaan ter afronding van aanvragen die eind 2021 zijn ingediend voor een totaalbedrag van €2.250,-;
• Er zijn geen leningen kwijtgescholden in 2022.

Het totaal aan schenkingen in 2022 bedraagt € 17.729,00 (inclusief de (kerst)schenkingen (3), die zijn gedaan ter afronding van aanvragen in 2021), een lichte afname ten opzichte van 2021, waar slechts €700,- meer werd uitgekeerd. Het totaal aan renteloze leningen is € 5.000,- een afname van 30% t.o.v. 2021.

Het jaar 2022 is het derde jaar van COVID-19. In 2020 was de verwachting, dat de Coronapandemie een aanzienlijke toename in aanvragen voor financiële steun ten gevolge zou hebben. Dat is niet te zien in de aantallen of de hoogte van de bedragen van de aanvragen die in de afgelopen twee jaren zijn ontvangen.

In het jaar 2022 heeft PBS besloten af te zien van de jaarlijkse ‘vaste’ kerstgiften. Geconstateerd werd dat deze gift over de jaren dezelfde personen betrof en het bedrag van de gift op deze manier buiten proportioneel hoog werd in vergelijking met de reguliere aanvragen. Onduidelijk was ook of de kerstgift nog nodig of noodzakelijk was. Vaak was er geen sprake meer van zicht op de situatie van betrokkenen, doordat dezen niet meer werden begeleid door het Nederlands Veteranen Instituut. Tot incidentele kerstgiften kan de PBS nog steeds besluiten.

Een casus:
SFOR/IFOR veteraan, alleenstaand, zonder vaste woon-of verblijfplaats, heeft een levensloopwoning gekregen maar geen geld om deze woning in te richten. Draagt een aanzienlijke schuld bij de Kredietbank Limburg en staat daar onder bewind, van waaruit ook zijn inkomsten worden verzorgd. Vanuit de nieuwe situatie zal gestart worden met de behandeling van zijn psychosociale klachten. In de toekomst hoopt hij het contact met zijn dochter te kunnen herstellen. Gevraagd gift van €3000,- voor de aankleding van de woning. In gezamenlijkheid met F 1815 en KL 1940 geschonken.

Achtergrond steunaanvragen
In 2022 is opnieuw gebleken hoe complex de problematiek van veteranen kan zijn. Met name zij die de diagnose complexe of chronische PTSS hebben, wat regelmatig relaties en gezinnen blijkt te ontwrichten met nog grotere financiële gevolgen voor de (ex-)militair, partner en kinderen. Ook zijn er nog de zgn. ‘zorgmijders’ die kampen met trots en schaamte, maar ook onbekendheid met de hulpverlening. Bij regelmaat lezen we dat de persoon in kwestie financieel vastloopt, dit zelf probeert op te lossen en gaten met gaten aan het vullen is. Soms ontstaat de financiële nood door gokverslaving of niet weten hoe je een huishouden financieel regelt.

In 2022 was er sprake van hoge brandstofkosten en energiekosten. In enkele aanvragen is om steun gevraagd voor steun in brandstofkosten om de activiteit, die wordt gedaan om het welzijn van de veteraan te verbeteren, te kunnen voortzetten.

Voor de vaak verslechterde situatie - met schulden - van de veteranen is in 2022 meer aandacht gekomen vanuit defensie. Dat is intern defensie meer gecommuniceerd met een informatiecampagne, met als doel tijdig hulp te zoeken bij DBMW. Zo worden daartoe inmiddels meer budgetcoaches ingezet vanuit het Burgerpersoneelsfonds, dat een coördinerende rol speelt in de begeleiding en voorlichting over financieel beheer in huishoudens.

Nog steeds zien we hoge schulden, die vooral psychische spanningen oproepen bij betrokkenen en waar de aanvragers zelf geen uitweg meer uit kunnen vinden. Soms wordt de hulp van fondsen ingeroepen om de verkoop bij executie van een woning te voorkomen. De trend van begeleiding door een budgetcoach, een traject van schuldsanering of bewindvoering zet zich voort in de meeste aanvragen die passeren.

Anders dan de voorgaande trend is er nog steeds sprake van verzoeken voor giften voor de financiering van advocaatkosten, maar in 2022 betrof dat met name advocaatkosten voor het aanvechten van het oordeel (UWV, ABP of defensie) nodig voor het verkrijgen van bijvoorbeeld een MIP. Daarvoor is het nodig vast te stellen of er een relatie van de fysieke en psychologische problematiek bestaat met het werk dat voor defensie is verricht. Problematisch is dat soms de klachten zich jaren nadien pas openbaren.

Naast de eerdere uitbreiding van PBS criteria voor steunverlening om een politiefunctionaris die op een defensie-missie uitgezonden is geweest in aanmerking te laten komen, zijn de criteria in 2022 verder uitgebreid naar ex-partners van veteranen. Ook zij kunnen in aanmerking komen voor steun bij financiële nood. In 2022 zijn geen steunaanvragen voor politieagenten ontvangen. Wel zijn opnieuw (ex)partners geholpen met een verzoek voor financiële steun. Vaak hebben zij langdurig zelf de eindjes aan elkaar weten te knopen, maar vallen zij uiteindelijk ten prooi aan (tijdelijk) niet meer zelf kunnen functioneren. Vaak wordt een gift gevraagd voor de voorzieningen die de kinderen ten goede komen. Dat is vaak ook het geval bij veteranen die zijn gescheiden en die op hun nieuwe woonplek een plek voor hun bezoekende kinderen willen inrichten, maar de financiën hiervoor niet hebben.

In 2022 zijn vanuit het NLVI enkele kleine aanvragen - aanvragen tot €400 - ontvangen bij de PBS, waarop snelle financiële hulp mogelijk was. De besluitvorming kan hier sneller omdat voor een dergelijk klein bedrag geen financieel overzicht benodigd is. Daarnaast blijft het lastig om voor de grote aanvragen een volledige onderbouwing van grotere steunaanvragen te verkrijgen, vaak met name het financiële overzicht, dat nodig is om het criterium ‘wezenlijk financiële nood’ te kunnen toetsen. Dat betekent regelmatig een vertraging in de afhandeling van het verzoek, omdat het fonds aanvullende vragen stelt. Soms is voor het fonds onduidelijk wat de aanvrager al zelf heeft geprobeerd.

Een casus:
Na diverse banen in het buitenland gehad te hebben keert deze veteraan terug naar Nederland vanwege zijn psychische klachten. Hij was sinds 2016 dakloos en zijn bezit bestaat uit twee kleine sporttassen met kleding en een oude laptop. Hij verblijft in verschillende dak- en thuislozen opvangen, waaronder het Leger des Heils. Vanwege zijn prikkel gevoeligheid ontvlucht hij deze instellingen. Een uitkering -en of huisvesting krijgt hij om die reden niet in het civiele circuit. De verwachting is dat cliënt op korte termijn huisvesting krijgt toegewezen.
Vanuit ABP/BRD komt hij dan vermoedelijk in aanmerking voor herinrichtingskosten (€6.000,-), maar dit kan formeel pas nadat de MIP-procedure is afgerond. Dit zal nog enige maanden in beslag nemen. Verzoek een éénmalige gift om noodzakelijke artikelen aan te kunnen schaffen om te kunnen koken/wassen/slapen ect. De veteraan krijgt een woning toegewezen, nabij de locatie van zijn vrijwilligerswerk. F1815 en PBS doen de gift gezamenlijk. PBS schenkt €1.000,- en F 1815 €2.500,-.

Financieel overzicht (verkort)

Aan het eind van 2022 stond €9.870,00 uit aan verstrekte renteloze leningen.

Toegekende steunaanvragen van 2018 tot en met 2022
			2018		2019		2020		2021		2022
Giften			11		7		12		17		18**
Kerstgiften			4		3		5		7		1*
Kwijtschelding									1
Uitkeringen totaal			15		10		17		25		19
Uitkeringen bedrag	€		9.747		7.825		14.310		18.424		17.729
Aantal leningen			1		6		3		4		1
Leningen bedrag	€		1.500		9.600		6.000		7.249		5.000
Totaal bedrag	€		11.247		17.425		20.310		25.673		22.792

Vooruitblik

In 2023 zal de Prins Bernhard Stichting zich met onverminderd enthousiasme inzetten voor onze veteranen in financiële nood. De algemene indruk is dat de PBS hier nog immer een nuttige functie in vervult, maar dat tegelijkertijd alleen effectief en duurzaam kan worden geopereerd in samenwerking met de gezamenlijke militaire fondsen.

De Prins Bernhard Stichting vertrouwt erop de soepele en prettige samenwerking met de fondsen aangesloten bij het GMF in 2023 voort te zetten. Helaas wijzen de voortekenen niet op een verbetering van maatschappelijke omstandigheden en internationale spanningen. Factoren als inflatie, hoge energierekeningen en woningtekort in het goedkopere segment werken vaak ook door in de toch al complexe problematiek van veteranen in (financiële) nood. De verwachting is dan ook dat de steunaanvragen eerder toenemen dan af zullen nemen.

Een casus:
Echtgenote van veteraan met PTSS, waardoor zij met haar zoon woont en haar man apart in een huurwoning. Hun dochter, die ook PTSS heeft opgelopen, woont inmiddels op zichzelf. De echtgenote heeft de zorg voor haar man, haar ouders en zij is betrokken bij de behandeling van haar dochter. Door deze taken kan zij niet langer werken dan 28 uur per week. Het echtpaar komt niet in aanmerking voor toeslagen, omdat zij getrouwd zijn gebleven. Haar man heeft een WIA-uitkering en kan net zelf rondkomen. Vanwege achterstallig onderhoud vraagt zij €4000,- voor notaris (wijziging huwelijkse voorwaarden), schilderen, reparatie lekkages en vloer woonkamer en slaapkamer vernieuwen. Op basis van nieuwe huwelijkse voorwaarden kan zij een hypotheek met lager rentepercentage afsluiten waardoor de maandelijkse kosten worden verlaagd. PBS schenkt €1.000,- en F1815 €2.000,-.